Terugmelding bij 2-rail

Bezetmelders zijn bij 2-rail banen lastiger te realiseren dan bij 3-rail banen. Beide spoorstaven zijn nodig om de locs van stroom te voorzien. Je kunt dus niet een spoorstaaf reserveren voor terugmelding. De oplossing is gebruik te maken van bezetmelding op basis van stroomdetectie. Een decoder met stroomdetectie kan zien of er op het spoor een stroomverbruiker staat door de stroom te detecteren die van de ene naar de andere spoorstaaf loopt. Een stroomverbruiker is een loc of een wagen met verlichting. Stroomdetectie werkt niet met onverlichte wagens, maar dat kun je verhelpen door de isolatie tussen de wielen te overbruggen met een beetje weerstandslak of een weerstandje. Diverse merken bieden gelijkstroomassen aan waar al een klein weerstandje is ingebouwd.

Bezetmelding op basis van stroomdetectie kun je op verschillende manieren realiseren. Het makkelijkste is om een terugmelddecoder te gebruiken waar de stroomdetectie is ingebouwd. Bijvoorbeeld de 5233 van Viessmann of de RM-GB-8 van LDT. Deze decoders zijn vaak behoorlijk aan de prijs en hebben doorgaans slechts acht aansluitingen. Je hebt dus al snel heel wat van deze dure decoders nodig.

De BMD16N-SD

Tijdens de bouw van De Lage Zij liep ik tegen de beperkingen van de bestaande decoders aan. Daarom heb ik de BMD16-SD ontworpen. Later is op basis hiervan de BMD16N-SD ontwikkeld. De BMD16N-SD is een terugmelddecoder met 16 onafhankelijke contacten en ingebouwde stroomdetectie. Hierdoor kun je gemakkelijk een of meer bezetmelders in een keerlus leggen, zonder dat je contacten hoeft op te offeren omdat ze noodgedwongen met elkaar verbonden zijn. Of elk contact op een andere stroomkring aansluiten.

De decoder wordt rechtstreeks aangesloten op de S88-bus met voordelige en betrouwbare netwerkkabels. De BMD16N-SD gebruikt hiervoor de s88-N standaard. De betrouwbaarheid van de s88-bus neemt daardoor flink toe. De BMD16-SDN heeft zich inmiddels in de praktijk bewezen als een ideale oplossing voor terugmelding bij 2-rail.

Een ouderwetserige oplossing

Als je liever een gewone S88-terugmelddecoder gebruikt, kan dat natuurlijk ook. Je hebt dan per ingang een kleine hulpschakeling voor de stroomdetectie nodig. De hulpschakeling bevat twee antiparallel geschakelde diodes. Zodra er een stroompje door de rails loopt, ontstaat er een klein spanningsverschil over de diodes. De rest van de schakeling versterkt het spanningsverschil en stuurt de ingang van de terugmelddecoder aan. Daardoor kan de terugmelddecoder zien dat de sectie bezet is.

Het schakelingetje is eenvoudig zelf te bouwen op een klein stukje strokenprint. Het printmateriaal en de componenten zijn voor een paar centen in elke elektronicawinkel te koop. In het schema kun je zien welke component je waar moet solderen. Let goed op de juiste plaatsing van de dioden en de transistor.

Aan de onderzijde moet één onderbreking in een van de baantjes worden gemaakt. Je kunt verschillende schakelingetjes op een groter stuk strokenprint bij elkaar plaatsen. Dat bouwt sneller en maakt het vasthouden bij het solderen makkelijker. Let er wel op dat je de bovenste vier baantjes moet onderbreken tussen de verschillende schakelingetjes als je er meerdere naast elkaar maakt.

De plaats van de bezetmelders wordt bepaald door het computerprogramma dat je wilt gebruiken. De meeste programma’s kunnen goed uit de voeten met drie bezetmelders per blok. In het hoofdstukje digitaal bloksysteem wordt uitgelegd waar de contacten moeten liggen.

Een uitgebreid verslag is te lezen in het mei/juni 2003 nummer van Railhobby.

2003, bijgewerkt 2005, 2008