Assen met bezetmelding

Bij 2-rail modelbanen wordt bijna altijd stroomdetectie gebruikt voor bezetmelding/terugmelding. Bijvoorbeeld via de BMD16N-SD. Zoals de term al zegt, detecteert deze methode alleen stroomgebruikers zoals locs en verlichte wagens. Om ook 'gewone' wagens te detecteren moet je de assen voorzien van een weerstandje, zodat er een beetje stroom door de geïsoleerde assen gaat lopen.

In kleinere schalen wordt vaak naar weerstandslak gegrepen. Je smeert de weerstandslak over de isolatie van het wiel. Deze methode werkt alleen als de assen van metaal zijn. En het gaat beter bij assen die slechts aan een zijde een isolatie hebben. Weerstandslak kun je snel aanbrengen; de resulterende weerstand is echter lastig in te schatten.

Hoeveel lak moet je gebruiken? Vaak is een enkel laagje voldoende. Je hebt een weerstand van ongeveer 10 kilo Ohm nodig om tot een goede bezetmelding te komen. Maak je de laag te dun, dan is de weerstand te hoog en werkt de bezetmelding niet (altijd). Is de laag echter te dik, dan wordt de weerstand te laag en gaat er heel wat stroom door het asje lopen. Dit is niet alleen zonde van het beschikbare digitale vermogen, maar kan in extreme gevallen ook tot oververhitting en brand leiden. Kortom... controleer altijd de weerstand met een multimeter wanneer de lak helemaal droog is.

Een nauwkeruige methode is het monteren van een SMD weerstandje. Je weet dan precies wat de weerstand is. Je gebruikt hiervoor weerstandjes van 10 kilo Ohm. Bij kleinere schalen is het weerstandje zelf vaak groot genoeg om de isolatie te overbruggen. Als de afstand te groot wordt, kun je het weerstandje aan een zijde verlengen met dun gelakt koperdraad. Zeker bij schaal 0 en groter zal dit nodig zijn. Soldeer het draadje aan het weerstandje en vertin het andere uiteinde; anders werkt de laklaag als isolatielaag en krijg je er nooit een bezetmelding uit.

Je plakt het weerstandje met secondelijm over de isolatie. Vervolgens verbind je de uiteinden met geleidende verf (Leitlack) met de wielen, zodat de stroom van het ene wiel via het weerstandje naar het andere wiel kan lopen. Solderen van het weerstandje aan de wielen kun je vergeten.

In een grotere schaal kun je vaak gewone weerstanden gebruiken; dit scheelt weer gepiel met het solderen van het koperdraadje. Plak de weerstand op de as en verbind de uiteinden met de wielen met een paar druppels geleidende verf.

Ik voorzie altijd beide assen van een weerstandje. Een wagen is niet zo zwaar en de wielen worden ook wat vuil van het rijden. De bezetmelding is daardoor soms wat onbetrouwbaar. Met twee meldende assen wordt de kans op een bezetmelding twee maal zo groot.

Dankzij het aanpassen van de assen zie je precies welke sporen bezet zijn en welke niet. Losse wagens worden nu eveneens gedecteerd en dat maakt de kans op ongelukjes toch een stuk kleiner.

2019