Wissels spijkeren

Het zelf bouwen van wissels is niet heel anders dan het spijkeren van rails. Alhoewel, zelf bouwen... Je kunt een wissel echt helemaal zelf bouwen en alle onderdelen stuk voor stuk fabriceren. Dat is me toch wat te veel werk en daarom maak ik graag gebruik van de bouwpakketten van Hassler en van de onderdelen van Wenz. De wissels van Hassler zijn namelijk gemakkelijker te bouwen en passen ook iets beter bij het Nederlandse voorbeeld. Zo'n bouwpakket bestaat uit een tekening op schaal, hout voor de biels, gefreesde wisseltongen, een kant en klaar puntstuk en voorgemonteerde strijkregels. Het bouwen van zo'n wissel in spoor nul kost je bij elkaar een kleine dag.

Je begint met het vastplakken van de tekening op de ondergrond met spuitlijm. Het is wel zo handig om eerst de wissels te bouwen en daarna de verbindende sporen aan te leggen. De biels worden op maat gezaagd en met houtlijm op de tekening geplakt. Ik houd de 'Nederlandse' indeling aan en niet de 'Zwitserse' waarop de wissels lijken te zijn gebaseerd. Op de langere wisselhouten komt later een Nederlandse wisselsteller.

Net als bij het spijkeren van gewone rails is het vervolgens een kwestie van de biels vlak schuren, nerven kerven en de biels in de beits zetten. Pas wel op dat de tekening leesbaar blijft; die heb je bij het monteren van het wissel nog hard nodig.

Je begint met het vastzetten van het puntstuk en de rechte spoorstaaf. Het puntstuk en de strijkregel moeten precies volgens de onderliggende tekening worden gemonteerd. De rails van het puntstuk wat ingekort zullen moeten worden. De rails zet ik vast met railstoelen en railspijkers van Wenz.

Het spijkeren van de rails gaat in twee fasen. Eerst pak je spijker onder de kop beet en druk je hem zo diep mogelijk in het hout. Dan zet je de tang op de kop van de spijker en druk je hem tot op de voet van de rail in de dwarsligger. Zo werk je spijker voor spijker de rail af. De railstoelen rond de strijkregels en de wisseltongen sla je aanvankelijk over; zij worden als laatste met secondelijm onder de rails vastgeplakt en daarna gespijkerd.

Na de rechte rail wordt de afbuigende rail vastgezet. Daarna volgen de wisseltongen. Elk stukje rail wordt via een draadje apart van stroom voorzien. Nadat ook de railstoelen onder de wisseltongen en de strijkregels zijn vastgezet, kunnen we gaan nadenken over het verzetten van het wissel.

Aan de wisseltongen komen twee stukjes messing draad (0,8 mm) die op een stukje printplaat zijn gesoldeerd. De wisselmotor verschuift het printje en daarmee de wisseltongen. Als je boven het stukje printplaat een wisselsteller neerzet, zie je er nauwelijks iets van. Bijkomend voordeel is dat je makkelijker de afstand tussen de wisseltongen kunt aanpassen, zodat al het rollend materieel er goed overheen loopt.

Na het ballasten is dit het eindresultaat. Het is even werk, maar dan heb je ook een wissel dat er een stuk beter uitziet dan de fabriekswissels van Lenz of Peco.

2008, 2011