Stottertherapie voor digitale locs

Iedere modelspoorder kent het verschijnsel. De rangeerloc kruipt zo mooi over het spoor, maar blijft dan opeens staan op een wissel of een vuiltje op de rails. Heel irritant. Rangeren wordt een grote frustratie. Het effect lijkt bij digitale locs erger dan bij analoge. Dat is ook zo. De decoder is een kleine computer. Net als de computer thuis, moet het 'systeem' 'opstarten' na een stroomonderbreking. Dat kost even tijd. Het effect van het vliegwiel - dat al erg klein is bij lage snelheden - wordt zo extra teniet gedaan.

Sommige locs hebben er meer last van dan andere. Zo heb ik een Hippel van Roco waar je bijna krankjorem van wordt. De stroomafname van de loc is zo slecht dat hij echt overal blijft staan. Zelfs na alle standaard maatregelen als het schoonmaken van de contacten voor de stroomafname en het verhogen van de contactdruk, blijft het locje een totale ramp. Maar er is nog iets wat je kunt proberen...

Hét antwoord op het probleem is het inbouwen van een stroombuffer die de stroomonderbrekingen opvangt. Lenz heeft zo'n systeem onder de noemer USP (Uninterrupted Signal Processing). Het werkt alleen met de Lenz Gold decoders. Het idee is dat een grote condensator via de decoder wordt opgeladen als de loc stroom krijgt en stroom levert aan de decoder en de motor als de loc even geen stroom krijgt. De condensator heet in Lenz jargon een 'Speicherbaustein', wat je zou kunnen vertalen als 'stroomspaarvarken'.

Het stroomspaarvarken is een losse module die op de decoder wordt aangesloten. Wonder boven wonder past het allemaal in de Hippel. De oplossing is niet goedkoop, maar dan heb je ook wat. De loc blijft echt nergens meer staan. Sterker nog, als je de loc van de rails tilt, blijven de wielen nog een paar seconden doordraaien. De Hippel is op slag van de slechtst lopende loc de best rijdende loc geworden. Kortom, echt een aanrader als je met je handen in het haar zit.

Er is nog een alternatief. De Zimo MX64 decoders kun je voorzien van een zelfgebouwde stroombuffer. Dat is veel goedkoper dan de dure bouwsteen van Lenz. Het enige nadeel is wel dat de gewone condensatoren meer ruimte in beslag nemen dan de Goldcaps die Lenz gebruikt. In kleine locs gaat het dus niet werken, maar bijvoorbeeld in een spoor nul model van de Grote Sik past het prima.

Als je dan toch aan de slag gaat, kun je het beter gelijk goed doen. De loc heb ik voorzien van een Intellisound geluidsmodule (links), een Zimo MX64V1 (rechts) en een zelfgebouwde stroombuffer met een condensator van 4700 µF (midden). De MX64V1 is een speciale versie van de MX64 met een laagspanningsuitgang voor rijstkorrellampjes. De Grote Sik heeft zulke lampjes in de lantaarns zitten, zodat dit de voor de hand liggende keuze was. Voor een loc met gewone verlichting kun je een standaard MX64 gebruiken.

De stroombuffer bestaat uit een handjevol componenten. De condensator is veruit het grootst. Het spoeltje van 100 µH, de twee weerstandjes en de diode kun je los aan elkaar solderen of samen op een printje zetten. Bij elkaar kost de schakeling je hooguit een paar euro. Hoe groter de condensator, des te sterker het effect. Het is dus altijd een compromis tussen de beschikbare ruimte en de capaciteit van de stroombuffer.

Al het spul past makkelijk onder de motorkap van de Grote Sik. De luidspreker is extra groot en zit direct achter de radiatoropening aan de voorkant van de loc. Reken maar dat je die goed hoort. Via een aparte adapter kun je zelf de geluiden in de Intellisound module laden. De geluiden kun je downloaden bij Uhlenbrock of Dietz. Het effect is net zo betoverend als bij de oplossing van Lenz. De motor en de verlichting blijven gewoon werken als je de loc optilt. De loc rijdt zonder horten en stoten over alle wissels en over rails die niet zo schoon zijn als ze eigenlijk horen te zijn. Een prima oplossing dus.

Een uitgebreider verslag kun je lezen in het april 2008 nummer van Railhobby.

2008