Nederlandse ketelwagens

Nederlandse goederenwagens zijn in spoor nul niet dik gezaaid. Als je een beetje handig bent kun je daar wel wat aan doen. De Duitse ketelwagens van O-Scale-Models zijn een prima basis voor een Nederlands exemplaar. De fabrikant is inmiddels ter ziele, maar de modellen zijn tweedehands gemakkelijk te vinden.

Toen ik net met spoor nul begonnen was, heb ik twee benzinewagens gemaakt van de Bataafsche Import Maatschappij, tegenwoordig bekend als Shell. Later heb ik daar nog een serie Nederlandse ketelwagens met zelf getekende opschriften aan toegevoegd. Alles bij elkaar staat er in Buitenlust een rijtje van acht ketelwagens op de rails.

De eerste serie

MK Modelbouwstudio’s levert verschillende ombouwsetjes om de Duitse wagens te Vernederlandsen. De setjes bevatten de benodigde transfers en een duidelijke handleiding. Voor verf kun je terecht bij Revell, Humbrol of Tamiya. De ketelwagens kun je op eBay en op beurzen wel vinden.

De ombouw begint met het uit elkaar halen van de wagen. De goedkope wagens zijn bijzonder compleet. Echte schroefkoppelingen, verende buffers en afgeveerde wielen, het is allemaal standaard. Ook voor andere bouwprojecten kunnen de O-Scale wagentjes een goede basis zijn.

De oude opschriften kun je van de ketel poetsen met oplosmiddel voor Bisonkit ontvetter. Thinner is beslist af te raden omdat het de plastic ketels aantast. Kies voor zo’n project een ketelwagen met zo klein mogelijk opschriften; dat scheelt een hoop poetswerk.

Maikel Kastelijn beveelt Tamiya spuitbussen aan, maar ik gebruik liever een airbrush. De ketels heb ik in de kleur ‘Lufthansa Geel’ van Revell gespoten. Het onderstel kreeg een laagje zijdeglans zwart. Het remmershuis moet donkergrijs worden. Hiervoor kun je Revell Panzergrau mengen met antraciet. Beter is om de juiste kleur donkergrijs van Philotrain/Phildie te nemen. Het dak van huis mag de kleur houden die het al heeft.

Het aanbrengen van de transfers is een precies karweitje. Ik gebruik Decal Set en Decal Sol van Microscale om de transfers strak op het model te krijgen. Volg hierbij de instructies van Microscale en niet die van MK Modelbouwstudio’s. Gelukkig zitten er wat extra transfers op het velletjes. Het is dus niet erg als je er een paar verknalt.

Tot slot worden alle onderdelen in de matte blanke lak gezet en kan de wagen weer worden gemonteerd. Na een dagje of wat prutsen heb je twee echte Nederlandse ketelwagens op de baan staan.

De tweede serie

Inmiddels had ik nog een stapeltje van de ketelwagens verzameld. Wat ging ik daarmee doen? Uit mijn H0 tijd lagen nog een paar leuke exemplaren de plank. Met name het ZOUTINDUSTRIE wagentje heb ik altijd erg fraai gevonden. De wagen bestaat ook echt met deze opschriften en is te bewonderen bij de Museum Buurt Spoorweg. Een serie van zulke echte Nederlandse wagentjes zou erg aardig zijn. De opschriften zijn niet te koop, dus dat werd zelf tekenen. In Adobe Illustrator is dat vlot te doen.

Een rondje research op internet leidde al snel tot een aardig lijstje van passende voorbeelden. Ik vond de nodige historische foto’s, maar ook beelden van dezelfde wagens bij verschillende musea. Aan de hand van al die informatie heb ik negen wagens bij elkaar gepuzzeld. De tiende is een fantasiemodel voor de limonadefabriek Vrolic op Buitenlust.

De opschriften heb ik als watertransfers (waterslide decals) laten afdrukken. Deze techniek is relatief betaalbaar. Het grote nadeel is dat je flink je best moet doen om alle randjes weg te werken. Ook luchtbelletjes worden genadeloos zichtbaar bij het aanbrengen van de blanke lak. Daarom heb ik om te testen een deel ook laten maken als afwrijftransfers bij Simrock. Afwijftransfers zijn duurder, maar je hebt nul problemen met randjes en luchtbellen.

In de spuiterij ben ik wat radicaler te werk gegaan dan bij de eerste serie. De ketels en de onderstellen heb ik eerst gestraald om alle oude opschriften te verwijderen. Vervolgens zijn alle onderdelen in de kunstofprimer gezet en gespoten met Phildie verf. Na het opbrengen van de opschriften kregen de wagens een laagje matte blanke lak. Tijdens de eindmontage heb ik de oude korfbuffers van sommige wagens vervangen door modernere hulsbuffers. Ontbrekende remslangen zijn ook gelijk toegevoegd.

Het is even een klusje, maar dan staat er toch een hele leuke serie op de rails. Met in totaal acht stuks zijn het er - voorlopig - wel genoeg.

Nog eens twee

Op eBay kon ik voordelig twee extra ketelwagens kopen. En wat doe je als je toch de opschriften hebt liggen? Juist, dan bouw je de twee wagens ook nog even om.

2007, aangevuld 2016, 2021