Snijden met licht
Lasersnijden is een relatief nieuwe techniek, waarbij een laserstraal het materiaal snijdt en graveert. Je kunt hout (MDF), karton en sommige kunstoffen verwerken. Maar bijvoorbeeld ook glas en leer graveren. De laser is opgehangen in een soort plotterframe en de snijkop kan via een computer nauwkeurig worden aangestuurd. Hoe krachtiger de laser is en hoe langzamer hij beweegt, des te dieper de snede wordt. Door hier mee te variëren kan dezelfde laser snijden of op een bepaalde diepte graveren.
Voor de modelbouwer biedt lasersnijden een aantal interessante toepassingen. De techniek is ideaal om de gevel van een gebouw uit MDF of karton te maken. Je kunt er fietsenrekken, brugleuningen, trapjes en raamsponningen mee snijden uit karton. En ga zo maar door. Bovendien is de techniek relatief goedkoop; je hoeft geen dure mallen te maken. Niet voor niets bieden steeds meer grote en kleine fabrikanten 'laser kits' aan. Kijk maar eens in de catalogus van Noch en Busch.
Als je zelf iets wilt laten laseren, hoef je niet te investeren in allerlei apparatuur. Tal van bedrijven bieden lasersnijden als service aan. Zo doe ik graag zaken met DigiFab in Eindhoven, Snijlab in Rotterdam en Laserbeest in Delft. Voor een paar tientjes laser je heel wat af. Je moet wel echt veel snijden om zelf zo'n apparaat terug te verdienen.
Wat je ook van plan bent, het begint altijd met een tekening. Voor het stationsgebouw van Soest heb ik een oude bouwtekening uit het gemeenterachief gelicht. Op een tekening zie je niet alles. Je hebt foto's nodig van de details om een nauwkeurige tekening op schaal te kunnen maken. Die kun je vaak via internet wel vinden, maar het beste is om zelf op pad te gaan met fototoestel, meetlint en notitieblok.
De tekening maak je in een vectortekenprogramma, zoals Adobe Illustrator. Als er geen complete bouwtekening voor handen is, teken je eerst de countouren van het gebouw. Het is handig om dit in een 'ronde' schaal te doen, bijvoorbeeld 1:10. Alle maten kun je dan gemakkelijk in je hoofd omrekenen (1 cm in werkelijkheid = 1 mm op de tekening).
Vervolgens vul je de muren in met bakstenen. Een ouderwetse baksteen is circa 21 bij 5 cm. De voeg is gemiddeld 1 cm breedt. Op de tekening worden de stenen dus 21 bij 5 mm. Achter de stenen leg je een grijs vlak dat de contouren van de muur opvult. Het grijs is tussen de stenen te zien als voeg. De stenen en het grijze vlak kun je het beste in aparte lagen tekenen; ze zijn dan gemakkelijker los van elkaar te selecteren. Wanneer je klaar bent, kun je de tekening omzetten naar de juiste schaal (in dit geval van 1:10 naar 1:43,5).
De laatste stap is het maken van de snijlijnen en de graveervlakken. De snijlijnen zijn gelijk aan de buitenranden van de muur. Maak een kopie van de bakstenen en de grijze voeg. Tel alle paden bij elkaar op en pak daar de rand van. Volgens de specificatie van Easy Laser krijgt de snijlijn de kleur RGB rood en een lijndikte van 0,01 mm. Bewaar de snijlijn in een aparte laag.
De graveervlakken maak je door de bakstenen om te zetten in een samengesteld pad en af te trekken van het grijze vlak. Je houdt dan precies de voegen over. Maak de voegen zwart en bewaar ze in een aparte laag. Tot slot verdeel je alles over een werkblad ter grootte van het plaatmateriaal. Je tekening is nu klaar om gelaserd te worden.
De laser graveert eerst alle graveervlakken en snijdt daarna de snijlijnen. De kosten worden berekend op basis van het aantal snijmeters plus het aantal vierkante centimeters graveren. Je kunt kosten besparen door alles wat gegraveerd moet worden zo dicht mogelijk bij elkaar te zetten. Houd in gedachten dat de laser een bepaalde dikte heeft. Objecten vallen een fractie kleiner uit dan je ze tekent. Als twee delen exact in elkaar moeten passen, maak je het binnenste deel ietsje groter.
Met lasernijden zijn verbluffende resultaten te bereiken. De muren van station Soest zijn gemaakt van 3 mm MDF. De randen, sponningen en deur zijn verschillende stukjes MDF die precies in elkaar passen. Ik gebruik een schotelschuurmachine van Proxxon om de muren in verstek af te schuinen en om vensterbanken en ramen op de juiste dikte te schuren. Je verlijmt MDF met de bekende witte houtlijm.
Een stukje bestrating in visgraatpatroon is snel getekend en het gelaserde resultaat is beter dan de plastic platen die je doorgaans in de winkel koopt. Je kunt de weg precies op maat maken, putdeksels aanbrengen waar je wilt, etc. Het MDF is gemakkelijk af te werken. Spuit er eerst een laagje Tamiya primer op en airbrush het vervolgens in twee of drie sessies in de juiste kleur. Baksteenkleur maak je door Tamiya XF-9 (Hull Red) te mengen met een beetje XF-2 (Flat White) en XF-3 (Flat Yellow). De voegen was je in met Voegenpasta van Anita Decor.
Op dezelfde manier is dit klassieke Nederlandse transformatorhuisje ontstaan (vrij naar een H0 model van Artitec). Het basismodel van MDF is aangevuld met wat restjes styreen en messing om de scharnieren, deurklink en regenpijp uit te beelden.
Zo ziet het station van Soest er uiteindelijk uit. Bijna alle gebouwen van Buitenlust zijn op deze manier gebouwd. En dat was bij elkaar heel wat meters strak laserwerk.
Het magnum opus van Buitenlust is het station van Baarn. Dit is niet alleen het grootste pand, maar ook het meest gedetailleerde. Het station heeft talloze ornamenten die ook stuk voor stuk met lasersnijden gemaakt zijn. Het interieur is eveneens voor een groot deel met lasersnijden gecreëerd.
Je kunt meer laseren dan alleen gebouwen en grappige landschapsdetails. Het LocoBed is een mooi voorbeeld van een handig gereedschap dat je eenvoudig zelf kunt maken. Zoiets bestond simpelweg niet in spoor nul. De LocoBox is een handige opbergkist voor grote modellen, helemaal gemaakt van strak in elkaar passend 12 mm multiplex.
2012, 2016